Mắt Saigon: Tâm lượng (1)

1) Thế giới vũ trụ không hề là đối tượng nghiên cứu của Phật:

Vũ trụ hữu biên hay vô biên cũng như gồm những gì, hoạt động ra sau theo các nguyên lý định luật gì hoàn toàn không hề được đưa ra. Nhưng Phật dựa trên quan niệm sự hình thành của thế giới vũ trụ gồm tứ đại (đất, nước, gió, lửa).

Ngoài thế giới mà con người có thể biết bằng 6 giác quan và trí tưởng (hư không), Phật còn giới thiệu sơ lượt qua về các thế giới khác mà khả năng con người không thể biết cũng như không thể nhớ dù đã từng qua, nhưng trải nghiệm ở các thế giới khác không lưu lại như dạng thông tin cũng như cụ thể nó như thế nào.

Với những kiến thức có hiện nay, nếu theo khoa học hiện tại thế giới có khối lượng nhất định nhưng nếu tính toán được khội lượng tất khoảng cách ở biên có thể sau này sẽ xác định như một biên giới hữu hạn của vũ trụ thì:

* Vậy bên kia biên giới của khoảng không là gì?

* Nếu biên giới không có tức là vũ trụ vô tận, vậy vì sau các vật thể lại không qua được bên kia? Hay trước đây biên giới rộng hơn hay bị co hẹp lại?

Nơi mà con người không thể đến thì làm sao xác nhận về sự tồn tại của những vật và những hoạt động của nó. Đơn giản như bảng hệ thống tuần hoàn, ngày nay người ta tạo ra các nguyên tố mới không có trong bảng hệ thống tuần hoàn các nguyên tố Mendeleev, nhưng nó chỉ tồn tại trong 1 phần triệu giây, phải chăng ở điều kiên khác, nơi khác trong vũ trụ nó tồn tại? Và còn những nguyên tố khác nữa cũng như ngoại lệ sẽ không bị phủ nhận khi có nguyên tố không theo quy tắc cân bằng về trung hòa điện (số proton trong nhân khác số electron).

* Ở điều kiên mà chúng ta biết, tồn tại hạt cơ bản đẻ hình thành nguyên tố. Đã chắc quyết là ở điều kiện khác liệu hạt cơ bản của chúng ta nó lại gồm những hạt cơ bản khác hình thành? Dù câu hỏi nghe ngu sở nhưng trên mặt lý luận nó hợp lý, vì khoa học luôn bắt nguồn từ những câu hỏi hợp lý.

Vậy thế giới, vũ trụ chúng ta không biết hết và biết đúng.

2) Nền tảng của Phật học là tâm lượng:

Mỗi loài có những giác quan để nhận biết thế giới, theo mặt lý thuyết như mắt, tai…(sáu căn) tiếp nhận thế giới, rồi qua các dây thần kinh truyền dẫn tín hiệu đưa về não, trong não sẽ tái tạo (mô phỏng) thế giới thành ảnh (cảnh).

Dù các giác quan, các dây thần kinh chuyên trách khác biệt nhưng ở não lại hình thành một cảnh (thế giới ảo) thống nhất. Như khi tái tạo âm thanh (nhĩ thức) thì ta biết nó từ vật nào (vị trí do nhãn thức).

Vậy cái mà chúng ta cho là thế giới, nó hoàn toàn chỉ là cảnh (mô phỏng lại thế giới vũ trụ). Nó hoàn toàn chỉ là hình ảnh thế giới như ảnh hiện trong gương.

Nơi đây tạm đưa vài góc cạnh (không là tất cả):

* Cảnh tái tạo không trung thực, không giống, không đúng với thế giới:

* Với 6 giác quan khác biệt của mỗi loài, hình ảnh thế giới sẽ hoàn toàn khác biệt. Khác biệt thế nào? Về mặt lý luận khoa học không thể nói nó khác biệt thế nào nhưng biết chắc hoàn toàn khác biệt. Đơn cử vài thí dụ:

a) Loài dơi không dùng mắt đo lường khoảng cách mà dùng tai. Những động vật mù màu thì thế giới ngoài đen trắng và cham màu giữa đen và trắng. Một số loài như cá heo lại nhận biết từ trường tồn tại mà con người phải dùng dụng cụ. Chuồn chuồn có tốc độ mắt nhanh gấp 200 lần tốc độ ghi nhận hình ảnh của người nên những chuyển động chậm thì với chúng là vật đứng yên. Loài ruồi có nhiều mắt nhỏ trên cùng một mắt chúng ước lượng khoảng cách tốt hơn người. Có một số loài bò sát lại nhìn thế giới chỉ có 2 chiều không có chiều sâu. Hay như loài rắn lại nhận vật được vật sống bằng ánh sáng hồng ngoại (nhiệt độ cao hơn môi trường sẽ phát ra ánh sáng hồng ngoại).

b) Với người mù bẩm sinh mà nói, chúng ta không thể nói cho hiểu thế nào về màu mà họ chưa bao giờ biết nó tồn tại.

Vậy chính do cơ chế riêng biệt của não bộ và cơ chế truyền dẫn tín hiệu cũng như cơ cấu tạo nên các dây thần kinh, mà hình ảnh mô phỏng của thế giới (cảnh) của con người vốn dĩ đã nghèo nàn (ta cần bao nhiêu giác quan mới đủ để nhận biết sự tồn tại đủ của thế giới vũ trụ) lại theo cơ chế riêng nên nó không trung thực cũng như không đầy đủ.

c) Những khả năng vốn có bị chôn vùi, che lấp. Khả năng tiên tri (đáng tiếc là các nhà tiên tri đã qua và đang hiện sống giữa nhân gian) sẽ không sao nói cho chúng ta biết làm sao họ biết, gọi là thấy nhưng nó không là hình ảnh (ảo ảnh) vì đơn giản khả năng đó nơi chúng ta hầu như nó không hề tồn tại.

* Sự tác động của thức thứ bảy (ý thức). Chính sự tác động tinh tế vô cùng của ý sẽ lại tạo sự khác biệt giữa người với người về thế giới. Nhưng sự khác biệt đó tinh tế và khác biệt riêng này quá nhỏ với cái đồng chung nên hầu như bị bỏ qua.

Thí dụ dẫn chứng. Mở mắt thấy thế giới và tạo ra cảnh. Nhắm mắt thì cảnh là màu đen. Nhưng ngủ thì chính ý thức (nhiều vật, nhiều trải nghiệm trong cuộc sống nhưng ý thức dính dáng – duyên với vật nào, sự việc nào) sẽ mượn 6 thức còn lại tái tạo cảnh y như khi thức.

Cổ đức có niêm “bằng định lực của hàng nhị thừa có thể làm tan rả quốc độ” chính là nghĩa này. Ngay khi thức, bằng tác ý cảnh sẽ khác biệt. Hay đơn giản khi ngồi thiền (không phải thiền, vì thiền không dính dáng việc ngồi, đi, đứng…) người ta lạc vào các cảnh giới (vẫn chỉ là cảnh) mà người đời không bao giờ từng biết.

Kết luận: Thế giới vũ trụ không thể biết. Tâm không bị giới hạn trong thế giới vũ trụ vì thế giới sẽ chi phối được tâm như một phần của nó, tức là ràng buộc. Tâm không ra ngoài thế giới vũ trụ vì như thế lấy gì an lập. Chỉ có thể nói là tự tại mà thôi.

Cảnh không thật có, vì nó chỉ là hình ảnh mô phỏng thế giới vũ trụ của 6 thức và chịu tác động của thức thứ 7. Gọi nó là tâm lượng. Vì đó là hình ảnh do tâm tạo ra (7 thức).

Cảnh (tâm lượng) không phải có vì nó hoàn toàn không là vật gì, nó lại không có tự tánh. Nếu có tự tánh thì nó không đổi và thuần nhất, nhưng mỗi mỗi người đến các loài hàm linh đều sai khác.

Cảnh chẳng không vì nó hiện tiền.

Vậy làm thế nào với cảnh?

Xin trích công án về thiền sư Quy Sơn Linh Hựu thay câu trả lời:

Tư Mã Đầu Đà là một vị thiền sư du phương. Một hôm từ Hồ Nam đến chỗ tổ Bách Trượng, nói rằng: “Tôi đến xứ Hồ Nam tìm được một ngọn núi tên là Đại Quy, là nơi có thể dung chứa đến 1.500 người, chính là chỗ dành cho bậc thiện tri thức cư ngụ.”

Tổ Bách Trượng hỏi: “Lão tăng này đến đó ở được chăng?”

Tư Mã Đầu Đà đáp: “Không phải chỗ Hòa thượng ở được.”

Lại hỏi: “Vì sao vậy?”

Tư Mã Đầu Đà nói: “Hòa thượng như xương, núi kia như thịt, nếu có đến ở thì đồ chúng không tới số ngàn.”

Tổ Bách Trượng lại hỏi: “Như trong đồ chúng của ta, có ai được chăng?”

Tư Mã Đầu Đà đáp: “Phải đợi xem qua mới biết.”

Tổ Bách Trượng liền bảo thị giả gọi vị Thủ tòa là thiền sư Hoa Lâm đến, hỏi Tư Mã Đầu Đà rằng: “Người này được chăng?”

Tư Mã Đầu Đà quan sát, bảo Hoa Lâm đằng hắng một tiếng và bước đi mấy bước, rồi nói: “Không thể được.”

Tổ Bách Trượng lại cho gọi Quy Sơn Linh Hựu đến. Tư Mã Đầu Đà vừa nhìn thấy liền nói: “Vị này chính là chủ nhân của Quy Sơn rồi.”

Đêm ấy, tổ Bách Trượng gọi Linh Hựu vào trong phòng, dặn dò rằng: “Ta tùy duyên giảng pháp nơi đây, còn chỗ thắng cảnh Quy Sơn là nơi ông nên đến ở để tiếp nối tông môn của ta mà rộng độ cho những người hậu học.”

Thiền sư Hoa Lâm nghe biết chuyện, thưa hỏi: “Con nay là người đứng đầu trong chúng, sao vị Điển tòa lại được làm trụ trì?”

Tổ Bách Trượng nói: “Nếu ai có thể đối trước chúng nói ra một câu xuất cách sẽ cho làm trụ trì.”

Rồi chỉ cái tịnh bình mà hỏi: “Không được gọi là tịnh bình, ông gọi là gì?”

Hoa Lâm nói: “Không thể gọi là cây lủng.”

Tổ Bách Trượng lại hỏi ngài. Ngài đá cái tịnh bình ngã nhào rồi đi ra. Tổ Bách Trượng cười nói: “Ông đệ nhất tòa thua mất hòn núi này rồi.”.

_ _ _ _ _

Đây là bài viết tặng anh Phú (Nha Trang), anh Quý và anh Nghĩa những người TT yêu quý và kính trọng.

.